Racicznica jest doskonałym przykładem poważnych szkód, jakie mogą powodować gatunki inwazyjne, oraz tego, jak ważna jest ich wczesna i skuteczna kontrola.

Ostatnia aktualizacja: 29 maja 2021 r.

Kiedy myślimy o gatunku inwazyjnym, przychodzą na myśl bardzo rzucające się w oczy przykłady: słynne argentyńskie papugi, amerykańskie żółwie, które atakują hiszpańskie rzeki, czy koty domowe. Jednak jeden z najbardziej szkodliwych gatunków inwazyjnych wydaje się znacznie mniej istotny: mówimy tutaj o racicznicy.
Jako małż ten bezkręgowiec nie porusza się ani nie poluje. Jego jedyną obroną jest skorupa. Mimo to te zwierzęta są niebezpieczne. Mają niesamowitą zdolność kolonizowania ekosystemów, do których nie należą. Jak na ironię, zostały raz wprowadzone przez ludzi.
Konsekwencje inwazji racicznicy są tragiczne, zarówno dla rdzennej przyrody, jak i dla ludzi, powodując ogromne straty gospodarcze. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zapraszamy do dalszej lektury.

Jaka jest racicznica ?

Racicznica (Dreissena polymorpha) jest bardzo małym małżem dwuskorupowym. Osiąga maksymalnie 3 centymetry (1,2 cala), chociaż zwykle jest mniejszy. Dokładny kształt wzoru, kolorystyka i skorupa są zmienne, stąd jego naukowa nazwa. Mimo to można wskazać pewne wspólne cechy tego bezkręgowców.

Wzór składa się zwykle z jasnych i ciemnych, nieregularnych pasm, które często są zygzakowate, ale mogą być gładkie. Ciemne są zwykle brązowe lub czarne, a jasne kremowe lub blade.
Z drugiej strony muszla jest mniej więcej trójkątna, z dwoma prostszymi bokami i jednym zaokrąglonym. Garb – wierzchołek łączący 2 proste boki – jest dość ostry. Pozostałe dwa wierzchołki są znacznie bardziej tępe.

Ponadto jeden z prostych boków jest dłuższy od drugiego. Ta strona jest pogrubiona i płaska, dzięki czemu małż może stać prosto, jeśli zostanie umieszczony na boku na płaskiej powierzchni. Dzięki temu można odróżnić dreissena polymorpha od innych małży.

Skąd się bierze?

Ten mięczak żyje w wodach słodkich i słonawych. Jego naturalne rozmieszczenie ogranicza się do basenów Morza Czarnego i Morza Kaspijskiego, które leżą we wschodniej Europie i graniczy z Azją.
Jednak jego obecna dystrybucja obejmuje znaczną część świata i stale się rozwija. Dziś racicznica występuje jako gatunek inwazyjny w społecznościach Katalonii, La Rioja, Kastylii i Leonu, Aragonii, Wspólnoty Walencji, Nawarry, Kraju Basków i Andaluzji, wszystkich na terenie Hiszpanii.

Gatunek ten został również wprowadzony do większości krajów europejskich. Grecja, Francja, Szwecja i Belgia to tylko kilka przykładów. To samo dotyczy Stanów Zjednoczonych, gdzie skolonizowała większość stanów, oraz niektórych obszarów Kanady.

Jak to jest charakterystyczne dla gatunków inwazyjnych, racicznica rozprzestrzeniła się po całym świecie z powodu ludzi. W tym przypadku najbardziej prawdopodobnym winowajcą są łodzie.

Małże zostały przetransportowane z ich naturalnych obszarów w wodach balastowych łodzi lub umocowane na różnych powierzchniach. Do problemu przyczyniły się również transfery wody między dorzeczami oraz do transportu ryb egzotycznych. Innym wektorem do rozważenia jest skażony sprzęt wszelkiego rodzaju.

Te małże mają ogromną tolerancję na poziom zasolenia, temperatury i wysuszenia. Ponadto są bardzo odporne na działanie chloru. Dlatego są niezwykłymi kolonizatorami.
Dopóki mają twardą powierzchnię, na której można się przyczepić, a dostępność tlenu jest wystarczająca, małże mogą się rozmnażać i kolonizować wszędzie tam, gdzie ludzie je przenoszą. Niewątpliwie odporność tego bezkręgowca stanowi zagrożenie dla ekosystemu poza jego naturalnym zasięgiem.

Uszkodzenia spowodowane przez racicznicę

Gatunki inwazyjne bardzo poważnie niszczą zasiedlone przez siebie ekosystemy, ale szkody te nie ograniczają się tylko do dzikich zwierząt. Ludzie mają również duży wpływ. Następnie pokażemy, dlaczego.

Wypadki w ludziach

D. polymorpha jest masowo przywiązany do infrastruktury i maszyn wszelkiego rodzaju. Tym samym zatyka m.in. rury, filtry, silniki, łodzie i zbiorniki. Szkodzi to energetyce, rolnictwu i turystyce, a także znacznie utrudnia zaopatrzenie ośrodków miejskich. Wszystko to powoduje znaczne straty gospodarcze.

Te bezkręgowce występują również na terenach rekreacyjnych. Ich muszle są ostre i mogą się ciąć, co stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Straty środowiskowe

Te małże są wysoce wydajnymi filtratorami, które żywią się planktonem, podstawą ekosystemów wodnych. W ten sposób znacząco zmieniają cechy tych ekosystemów.
Małże zwiększają przejrzystość wody, modyfikują cykle fosforu, zwiększają odkładanie materii organicznej oraz proliferację szkodliwych bakterii i glonów. Zmniejszają również dostępność tlenu w ekosystemach wodnych. Wszystkie te zmiany sprawiają, że zaatakowane środowiska są mniej odpowiednie dla rdzennego życia.

Z drugiej strony ten małż powoduje zanikanie rodzimych małży poprzez bezpośrednią konkurencję. Gatunki takie jak Margaritifera auricularia, Anodonta cygnea i Unio elongatulus są poważnie zagrożone przez racicznicę.
Ponadto sprzyjają również przenoszeniu patogenów do lokalnej fauny. Wiele ptaków zmarło z powodu zatrucia jadem kiełbasianym – wywołanym przez toksyczne bakterie – pochodzące z tych małży, jak wskazują profesjonalne źródła dziennikarskie.

Jak udowodniono, racicznica jest gatunkiem bardzo szkodliwym. Jego kontrola jest bardzo ważna, ale też bardzo skomplikowana. Dlatego, jak zawsze w takich przypadkach, najlepszą strategią uniknięcia szkód jest przede wszystkim zapobieganie wprowadzeniu potencjalnych gatunków inwazyjnych.

Może Cię to zainteresować…</ span>

Przeczytaj to w Moje zwierzęta
Krewetki Caridean: gdzie można je znaleźć?
Czy kiedykolwiek myślałeś o roli krewetki Caridean w ekosystemie ? Przyjrzymy się bliżej tym wyjątkowym zwierzętom.